Geschreven door William Wilson
———-
De magie van plek in systemisch werk: aangeboden, magisch en dienend
Wat is de plek die je inneemt? En hoe kom je bij de plek die klopt? In systemisch werk, of je nu met individuen werkt of in organisaties, is het begrip plek fundamenteel. Hoe jij je in een systeem beweegt, welke rol je automatisch aanneemt, hoe je reageert op uitnodigingen: het is allemaal méér dan strategie of techniek. Het gaat over diepe lagen, over je oorsprong, over je hart.
In deze blog gaan we in op twee kernplekken: de magische plek en de aangeboden plek (en in samenhang daarmee: de dienende plek). We nemen je mee in wat ze inhouden, hoe ze zich manifesteren en hoe je er als begeleider professioneel mee kunt omgaan, in organisatiecontext én leiderschapswerk.
De magische plek: je oorsprong in beweging
Wat is de magische plek?
De magische plek is die plek in jou waar oude patronen wonen. Het is de plek waarin je vroeger (vaak onbewust) hebt geprobeerd je toe te eigenen wat je nodig had: liefde, erkenning, veiligheid. In je familiesysteem heb je geleerd hoe je hoorde “bij de groep”, hoe je aandacht kreeg, hoe je jezelf staande hield. Je ontwikkelde mechanismen, rollen, bewegingen die je toen hielpen te overleven.
Vanuit de magische plek heb je geleerd om, op intuïtieve wijze, pijn te vermijden, te hechten, je best te doen, vaak zonder dat je kon overzien wat de gevolgen zouden zijn. Je verlangen naar veiligheid en verbinding werd in die tijd soms verstrengeld met schuld, met loyaliteit en met tegenstrijdige verwachtingen.
Hoe manifesteert de magische plek zich in het hier en nu?
Wanneer een nieuwe opdracht binnenkomt (bijvoorbeeld een organisatiebegeleiding), en je betreedt een systeem dat je níét kent, komt de magische plek vanzelf in beweging. Het is als een reflex: je grijpt terug op wat vertrouwd is in je innerlijk landschap.
Je merkt het aan subtiele neigingen:
- Je voelt de innerlijke impuls om te doen wat je altijd hebt gedaan: iets oplossen, zorgen dat mensen elkaar aardig vinden, vermijden dat iemand zich afkeert.
- Je herkent de oude waardering die je kreeg, misschien: “Als ik me inzet, word ik gezien.”
- Je voelt een onschuld in wat je doet vanuit die plek, alsof je geen andere keus hebt.
- Je ervaart schuldgevoel, verzet of innerlijke aansporing als je afwijkt van wat je gewend bent.
Dit “magisch handelen” kan effectief lijken, maar vaak werkt het verstorend. Het kan je opdracht vertroebelen, je plek versluieren of je rol verwarren. Je kunt dan (onbewust) de plek van anderen betreden, of een rol aannemen die niet bij jou hoort.
Het meetinstrument van de magische plek: schuld / onschuld
Een belangrijk signaal van de magische plek is de beweging tussen schuld en onschuld. Vanuit de magische plek voel je je vaak ‘onschuldig’ in je handelen, alsof je handelt vanuit instinct, noodzaak, of “hoe het hoort”. Maar als je afwijkt van wat je gewend bent, kun je je direct schuldig voelen, alsof je iets verkeerds doet, ook al is dat niet zo.
Schuld is hier geen moreel oordeel, maar een waarschuwing: het is het innerlijke alarmsignaal dat iets in jou denkt dat je je plek in het systeem bedreigt. Het nodigt je uit om te onderzoeken: wat beweegt hier? Welke oude dynamiek speelt mee?
De aangeboden plek: de uitnodiging van de ander
Wat is de aangeboden plek?
De aangeboden plek is de plek die je opdrachtgever je geeft, expliciet of impliciet, in het systeem dat je betreedt. Het is de rol of positie die verwacht wordt, die je wordt toebedeeld door de relatie tussen jou en de opdrachtgever.
Vaak is de aangeboden plek verbonden met de blinde vlek van de opdrachtgever: iets wat hij of zij liever uitbesteedt, ontwijkt of niet ziet. Door je in te laten met de aangeboden plek, kan je gevolgd worden in een rol die eigenlijk niet passend is, omdat deze uitnodiging je dwingt iets op te lossen wat niet jouw taak is.
Risico’s van de aangeboden plek
Als je de aangeboden plek klakkeloos accepteert, dan loop je het risico om vanuit je magische plek te reageren, te fuseren met de opdrachtgever of diens systeem. Je draagt dan verantwoordelijkheid die niet de jouwe is en je wordt als het ware “gehecht” aan wat de opdrachtgever zou moeten dragen. Daardoor vervuilt het contract, wordt het schema troebel, en kan later hercontractering nodig zijn.
Je kunt erin meegezogen worden: de opdrachtgever wil dat jij zijn last overneemt, jij past jouw handelen aan om te voldoen, en zo vervagen de grenzen tussen wat jij brengt en wat de opdrachtgever werkelijk vraagt.
Voorbeeld: aangeboden plek in praktijk
Stel: je krijgt de opdracht om een teamdag te faciliteren en je wordt uitgenodigd als degene die “alles oplost”. De opdrachtgever vraagt je om ‘de energie te herstellen’, de sfeer te herstellen, of “er een mooi resultaat uit te halen”. Misschien is de echte vraag: “Wij weten niet hoe we dit intern op moeten pakken, help ons.”
Als je je niet bewust bent van de aangeboden plek, kun je proberen de taak op te pakken als losser van de opdrachtgever, en dan kom je in de val van magisch handelen: je neemt diens verantwoordelijkheid over.
De dienende plek: waar professionaliteit en liefde samenkomen
Wat is de dienende plek?
De dienende plek is de plek waarin je zowel jouw gave en professionaliteit inzet, als je loyaliteit aan het systeem respecteert. Je reageert vanuit wat past, niet uit een oude reflex, niet uit schuld, maar uit diep contact met wat er nodig is. Hier kun je je opdracht helder aanbieden én je verantwoordelijkheid nemen voor je professionele plek.
In de dienende plek ben je geen passieve uitvoerder, maar een bewuste voorganger. Je beweegt in een spanningsveld tussen de magische beweging en de wens van de opdrachtgever. En je bent in staat om richting te geven zonder uit balans te raken.
Waarom deze plek zo krachtig is
Vanuit de dienende plek treedt het systemisch veld open. De opdrachtgever en het systeem kunnen zich lichter maken van wat niet van hen is en hernemen wat wel bij hen hoort. De kans op verwarring, overbelasting of vervuild contract wordt kleiner. Je bent een betrouwbare voorganger, omdat je werkt vanuit jouw integriteit en het grotere geheel respecteert.
Waarom jouw plek bepalend is voor leiderschap en samenwerking
In leiderschap en organisatieontwikkeling is jouw plek nooit neutraal. De manier waarop jij je verhoudt tot anderen, bewust of onbewust, bepaalt of samenwerking helder en krachtig blijft of juist vertroebelt. Vanuit de magische plek reageer je vaak op oude patronen, vanuit de aangeboden plek op verwachtingen van anderen. Alleen vanuit de dienende plek kun je professioneel en in verbinding handelen.
Praktijkvoorbeeld: twee MT-leden in de knoop: Je hebt een eerste gesprek met twee MT-leden van een middelgrote organisatie. Ze dragen samen verantwoordelijkheid voor een belangrijke afdeling, maar de gewenste resultaten blijven uit.
De een blinkt uit in scherpe analyses, ziet patronen, maakt heldere plannen en kan strategisch denken als geen ander. De ander is juist enorm daadkrachtig, praktisch ingesteld en neemt direct initiatief zodra er iets moet gebeuren. Op papier vullen ze elkaar prachtig aan. Toch lukt het hen niet om samen de koers echt vast te houden.
Als begeleider merk je meteen hoe je eigen patronen geraakt worden. Je voelt de neiging om de analyticus te overtreffen met nóg betere modellen en inzichten. Tegelijkertijd wil je de pragmatische doener het liefst ondersteunen en geruststellen. Van binnen word je herinnerd aan vroegere dynamieken: misschien aan hoe je ooit moest wedijveren met je vader om gezien te worden, of hoe je je groot moest houden naast een kwetsbare moeder. Het oude patroon klopt weer op de deur. Dat is de magische plek die zich aandient.
En ondertussen schuiven de MT-leden jou ongemerkt de verantwoordelijkheid toe: “los jij dit voor ons op.” Dat is de aangeboden plek. Als je daarin stapt, neem je iets over wat bij hén hoort. Je ademt. Je erkent de impulsen die in jou leven. In plaats van er direct naar te handelen, kies je voor de dienende plek. Je kijkt de twee MT-leden aan en zegt:
“Wat ik merk is dat ik de neiging heb jullie samenwerking voor jullie te willen dragen. Maar dat is niet mijn taak. Mag ik jullie een vraag stellen? Hoe doen jullie dit eigenlijk in de samenwerking? Waarderen jullie elkaars verschillen? Is er wederzijds vertrouwen?”
Er valt een stilte. De scherpe denker vertelt dat ze jarenlang alles op eigen kracht kon, maar dat haar privéleven haar recent confronteerde met de grenzen daarvan: haar analyses en plannen houden daar ook geen stand. De praktische doener geeft toe dat hij het lastig vindt als er strubbelingen of frictie boven tafel komen omdat hij dan in zijn onmacht komt en niet weet hoe zaken op te lossen.
Langzaam worden de onderliggende leerlijnen zichtbaar. Niet doordat jij het oplost, maar doordat jij de ruimte bewaakt waarin zij hun eigen dynamiek onder ogen kunnen zien.
Dat is de kracht van werken vanuit de dienende plek: je erkent je eigen magische impulsen, je neemt de aangeboden plek niet over, en je helpt de ander verantwoordelijkheid te nemen voor wat werkelijk van hen is.
Ben je overtuigd van de kracht van Systemisch Werken en opstellingen en wil je dat kunnen inzetten in jouw omgeving? Heb je ervaren dat jij en anderen beter functioneren als onbewuste patronen helder worden? Zoek je tools en wil je oefenen met opstellingen om een betere leider te worden? Dan doe je deze opleiding!
0 reacties